ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ที่ลานกิจกรรมน้ำพุร้อนป่าตึง หมู่ 11 ตำบลป่าตึง อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย เมื่อวันศุกร์ 22 กันยายน 2566 ได้มีพิธีการ เปิดตลาด “กาดต้มโป่ง ฮอมสุข” ขึ้นเป็นวันแรก เพื่อสร้างพื้นที่ตลาดอาหารปลอดภัย ให้ผู้ผลิตกับผู้บริโภคมาเจอกัน ได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้ เสริมพลัง สร้างเครือข่ายเกษตรอินทรีย์ให้เพิ่มขึ้น ซึ่งการเปิดตลาดในวันนี้ ยังถือเป็นงานวันนัดพบเกษตรกรประจำปี 2566 อีกด้วย ภายในงานจะมี เกษตรกรดีเด่นในพื้นที่มาเปิดร้านท มีการจำหน่ายผักผลไม้ อาหารปลอดภัยที่เป็นเมนูอาหารพื้นบ้าน มีการนำนวัตกรรมอาหารชุมร้านค้ามาแสดงโชว์ มีการแข่งขันทำอาหาร fusion food ซึ่งเป็นอาหารที่ผสมผสานวัฒนธรรมการทำอาหารที่แตกต่างกันของแต่ละชนเผ่า ชาติพันธ์ รวมถึงการแสดงศิลปะพื้นถิ่น การแข่งขันกีฬาพื้นบ้าน การตรวจคัดกรองสารพิษในร่างกาย การแสดงสัตว์เลี้ยงน่ารัก หมา แมว ไก่ ควาย ต่างๆ ขณะที่เวทีข้างๆ ก็จะมีการเสวนาทางวิชาการ มีการออกแบบบริหารจัดการทรัพยากรสร้างความสมดุล คนอยู่กับป่า การรณรงค์ลดการเผา โดยเปลี่ยนพื้นที่ Hot spot ให้กลายเป็นพื้นที่ Healthy spot ร่วมถึงกิจกรรมส่งเสริมรณรงค์ตลาดในรูปแบบอื่นๆ เพื่อขยายแนวคิดการพัฒนาพื้นที่ตลาดเขียวอย่างต่อเนื่อง
นพ.ดร. ไพโรจน์ เสาน่วม ผู้ช่วยผู้จัดการ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ หรือ สสส. กล่าวว่า ตลาด “กาดต้มโป่ง ฮอมสุข” ถือเป็นตลาดเขียว อาหารปลอดภัย ที่ผู้คนในพื้นถิ่น สามารถเข้าถึงได้ ตั้งแต่ระบบการผลิต ห่วงโซ่อาหาร จากแปลงผักสู่จานข้าว เรียกว่า กินอย่างรู้ที่มา ซึ่งถือเป็นการพัฒนาระบบต้นแบบอาหารเพื่อสุขภาวะ สร้างตลาดทางเลือกใหม่ เพื่อกระจายผลผลิต อาหารปลอดภัยสุ่ชุมชนให้กว้างขึ้น ทั้งนี้การสร้างความเข้าใจเรื่องอาหารปลอดภัย พัฒนาแหล่งผลิตอาหารให้ครัวเรือนชาติพันธุ์ ให้พวกเขาสามารถพึ่งตนเอง โดยมีการรวมกลุ่มกัน ตั้งแต่การปลูก การผลิต และจําหน่าย เพื่อสร้างรายได้ให้กับชุมชน ซึ่งก็ได้รับความร่วมมือ จากภาคีเครือข่าย อย่าง สมาพันธุ์เกษตรกรรมยั่งยืน จ.เชียงราย มาจัดกระบวนการให้ความรู้ถึง การส่งเสริมปลูกพืชสร้างรายได้ แนวทางการพัฒนาตลาดเขียว และการส่งเสริมเกษตรอินทรีย์ในพื้นที่ รวมถึงให้ความรู้ถึงมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ผ่าน (SDGs.PGS) เชียงราย การส่งเสริมวนเกษตร โดยร่วมกับมูลนิธิพัฒนาพื้นที่สูง นอกจากนี้ ทางโครงการฯ ยังได้ดำเนินการรวบรวมข้อมูลสินค้าเกษตรพื้นบ้าน อาหารจากป่า ผลิตภัณฑ์พื้นบ้าน เพื่อจัดทำระบบฐานข้อมูลเกษตรกร ต่อยอดกลยุทธ์การตลาดออนไลน์ ให้กับทางกลุ่มชาติพันธุ์ อีกด้วย ซึ่งการเปิดตลาดสีเขียวนี้ ต้องบอกว่าถือเป็นหนึ่งใน โครงการสร้างระบบอาหารเพื่อสุขภาวะ ของ สสส. ที่จะช่วยผลักดัน ภารกิจของหน่วยงานในพื้นที่ในการขยายผล “เมล็ดพันธุ์สร้างความมั่นคงทางอาหาร สู่ตลาดเขียวเพื่อความยั่งยืนในกลุ่มชาติพันธุ์” โดยการส่งเสริมตลาดเขียวในอัตลักษณ์ของกลุ่มชาติพันธ์ การรณรงค์ท่องเที่ยวเชิงเกษตรวัฒนธรรม พัฒนานวัตกรรมเพิ่มมูลค่าสินค้าเกษตร การจัดปัจจัยแวดล้อมอาหารสุขภาวะ การผลักดันภารกิจเข้าสู่หน่วยงานในพื้นที่ไปสู่การพัฒนาพื้นที่ต้นแบบ ขยายผลการทำงานไปสู่เครือข่ายชาติพันธุ์ทั่วประเทศ
ด้านนายวรายุทธ ค่อมบุญ นายอำเภอแม่จัน กล่าวเปิดว่า จ.เชียงราย มีพี่น้องชาติพันธุ์และชนเผ่าพื้นเมืองกว่า 30 ชนเผ่าอาศัยอยู่ในพื้นที่ต้นนํ้า บนภูเขา โดยมีอาชีพหลักทำการเกษตร และเป็นแหล่งผลิตอาหารที่สำคัญของ จ.เชียงราย รวมถึงแหล่งท่องเที่ยวที่สามารถสร้างรายได้ให้แก่ จ.เชียงราย และประเทศอย่างต่อเนื่อง แต่สภาพความเป็นอยู่ของพี่น้องชาติพันธุ์และชนเผ่า กลับพบว่า ยังมีความลำบากในการดำรงชีวิตตามวัฒนธรรมประเพณีของตนเองด้วยสาเหตุต่างๆ เช่น จากสถานการณ์การประกาศพื้นที่อนุรักษ์ของภาครัฐ รวมถึงนโยบายการจัดการทรัพยากรธรรมชาติด้านต่างๆ ส่งผลกระทบต่อสิทธิของชุมชนโดยตรง ทำให้ความหลากหลายทางพืชอาหารลดลง ซึ่งเป็นผลพวงมาจากการส่งเสริมพืชเศรษฐกิจที่มุ่งเน้นการค้าเป็นหลักนั่นเอง
นายณฐกรณ์ ใจรังสี นายกองค์การบริหารส่วนตำบลป่าตึง กล่าวว่า พฤติกรรมการเพาะปลูกที่เปลี่ยนแปลง โดยมีการใช้เครื่องจักรกล สารเคมี ปุ๋ยเคมี ที่เพิ่มขึ้น ทำให้เกิดปัญหาด้านสาธารณะสุขที่สำคัญ เช่นก่อให้เกิดโรคมะเร็ง หัวใจและหลอดเลือด โรคหัวใจขาดเลือด โรคหลอดเลือดสมอง (อัมพฤกษ์และอัมพาต) โรคเบาหวาน ความดัน ซึ่งการกำหนดนโยบายการส่งเสริมระบบอาหารสุขภาวะในโรงเรียน และจัดการตลาดสีเขียวในท้องถิ่นจึงถือเป็นเรื่องสำคัญ ดังนั้นจึงเห็นถึงความจำเป็นที่ จ. เชียงราย ต้องสร้างระบบอาหารเพื่อสุขภาวะของกลุ่มชาติพันธุ์ พร้อมผลักดันสู่ภารกิจของหน่วยงานในพื้นที่เพื่อช่วยขยายผล เพื่อให้ชุมชน ใน จ.เชียงราย เป็นต้นแบบในการพัฒนาแหล่งความมั่นคงทางอาหารต่อไป
ทั้งนี้ การเปิดตลาดอาหารปลอดภัย (ตลาดเขียว) ครั้งนี้ ถือเป็นความร่วมมือ กันหลายฝ่าย ทั้ง สสส. มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง สมาคมสร้างเสริมสุขภาวะชุมชนชาติพันธุ์(สสช.) องค์การบริหารส่วนท้องถิ่นในพื้นที่เป้าหมาย อบต.ป่าตึง อบต.เทอดไทย โดยได่เปิดตลาดแห่งแรก ภายใต้ชื่อ ตลาดกาดต้มโป่ง ฮอมสุข” หรือ งานวันนัดพบเกษตรกร ประจำปี 2566 ที่ลานกิจกรรมน้ำพุร้อนป่าตึง อ.แม่จัน จ เชียงราย โดยหลังจากช่วงวันพิธีการ (22 – 24 กย.2566 ) ที่มี สสส. และหน่วยงานภาคีเครื่อข่าย ได้มาร่วมเปิดงานตลาด กาดต้มโป่งฮอมสุข ในครั้งนี้แล้ว ตลาดแห่งนี้ก็จะมีการเปิด เพื่อจำหน่ายผลิตภัณฑ์ท้องถิ่นต่างๆ ใน ทุกๆ วันเสาร์-อาทิตย์ ที่ลานกิจกรรมลานน้ำพุร้อนป่าตึงแห่งนี้ โดยโครงการฯ ที่เข้ามาให้สนับสนุน พร้อมให้ความช่วยเหลือ ในครั้งนี้ ถือเป็นการยกระดับ ชีวิตความเป็นอยู่ของกลุ่มชาติพันธุ์ ชาวเขาแต่ละชนเผ่า ให้มีการเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตจากการทำไร่เลื่อนลอย มาทำเกษตรผสมผสาน ซึ่งจะมีปลูกทั้งในรูปแบบ พืชผักสวนครัว ผักสลัด กล้วย มะม่วง ถั่วฝักยาว ฝักเขียว ฝักทอง ผักกูด สวนขิง ข้าว ข้าวโพด รวมทั้งปลูกโก้โก้ ทุเรียน องุ่น และการทำสวนยาง อีกด้วย โดยทาง สสส. หน่วยงานท้องถิ่นที่เกี่ยวข้อง จะเข้ามาให้ความรู้ การทำเกษตรในรูปแบบอินทรีย์ หรืออาหารปลอดภัย ให้กลุ่มชาติพันธุ์ เพื่อสร้างความมั่นคงทางอาหาร และรณรงค์ ให้ช่วยกันด้วยการลดการเผา เพื่อลดไฟป่า อีกด้วย
